Lăng đá Phạm Đôn Nghị - Hiển Linh từ

Trường Giang 13:58 21/07/2020

HNP - Lăng đá Phạm Đôn Nghị có tên chữ là Hiển Linh từ ở thôn Lại Yên, xã Lại Yên, huyện Hoài Đức, thành phố Hà Nội. Lăng đá được xếp hạng Di tích cấp Quốc gia năm 1964.

Tương truyền Phạm Đôn Nghị là cháu gọi Phạm Mẫn Trực bằng cậu. Tổ tiên vốn mang họ Nguyễn. Bố (hiển khảo) là Nguyễn Quý Công húy Đổ, tự Viết Tiến, thụy Phúc Lương được phong tặng làm Mậu lâm lang Thái Nguyên xứ Tán trị thừa chánh sứ ty Tham nghị ân trung tử. Mẹ (hiển tỷ) là Phạm Quý Thị húy Du, hiệu Từ Thái là trưởng nữ trong môt gia đình có ba người con gồm một trai và hai gái. Phạm Đôn Nghị là con thứ trong một gia đình có sáu anh chị em gồm bốn trai, hai gái, sinh giờ Nhâm Tuất, Quý Sửu ngày 15, Bính Dần tháng giêng, năm Giáp Tuất (1694), đổi theo họ mẹ.

Phạm Đôn Nghị được Vương thượng ân sủng, đến mùa Thu năm Bính Ngọ, lúc Ngài 33 tuổi vâng mệnh được sai theo hầu Thái phi, ngày đêm làm việc rất xứng đáng với sự sai khiến, được Vương thượng yêu thương, nhiều lần được hưởng ơn riêng cai quản các đội thuyền Nội trù, tiểu thủy. Năm ông 37 tuổi được thăng chức Hữu đề điểm, lại cho được làm tùy sai, lệnh sử nhất phiên, cai quản đội Thị hậu nội lực sĩ. Năm 38 tuổi, ông được thăng chức Tả thiếu giám. Chưa đầy môt năm, ông đươc giữ chức Tri lệnh sử nhất phiên, thăng chức thị nội giám, tước hầu. Ông lại được truy ân thăng chức Đồng tri giám sự. Năm 41 tuổi, ông được giữ chức Thị hầu hậu nhất cai quản các đội thuyền kiêm chức Tri lệnh sử nhất nhị phiên tăng thêm quyền lợi và ơn huệ và tiếp tục được thăng chức Thiêm thái giám, Đô thái giám, Tổng thái giám rồi chức Thiêm tri thị nội Thư tả hình phiên. Năm 47 tuổi, vâng mệnh Vương thượng trở về phò tá và đã có công lớn nên được ban chức Tuyên lực công thần tước Quận công, thăng chức Tham đốc rồi chức Phó tri thị nội Thư tả Hộ phiên, Quản thị hậu vệ hữu thủy cơ, vâng làm Đốc lĩnh các đạo Hải Dương, Kinh Bắc, thăng chức Hữu hiệu điểm vâng làm Chưởng đốc xứ Sơn Tây. Năm 49 tuổi, vì bàn bạc việc nước và cung tiến tiền bạc, ông được thăng chức Đô đốc thiêm sự. Năm 50 tuổi, ông được thăng chức Đô hiệu điểm rồi thăng đến chức thiếu bảo. Năm 51 tuổi, được làm chức Tri thị nội Thư tả Hình phiên, quản hữu tượng cơ, tạm quyền chức Phó đề lĩnh tứ thành quân vụ sự quản các cơ tả tượng, tiền hùng làm Đốc lĩnh đạo Đông Bắc, lại vâng lệnh làm Thống đốc đạo An Sơn. Năm 52, tuổi được thăng chức Thiếu phó vâng lệnh làm trấn thủ xứ Sơn Tây.

Lăng Phạm Đôn Nghị, tên chữ là “Hiển linh từ”, cũng có lối kiến trúc và bố cục giống như lăng Phạm Mẫn Trực. Toàn bộ lăng được xây dựng trên một diện tích rộng khoảng 820m2, có tường bao quanh. Đầu tiên là hai cột trụ vuông bằng đá cao, mỗi cạnh dài 0,26m, cao 2,1m, phần trên đầu cột có hai lỗ mộng. Phía dưới chân cột là hai phiến đá xanh hình chữ nhật nối hai chân cột với nhau. Từ đây, chạy thẳng vào trong sân là trục “linh đạo” được đổ bê tông, chiều dài 23,5m; chiều rộng 1,96m, ở hai bên của con đường là vườn rộng trồng cau và cây ăn quả. Hai bên có hai cổng phụ, dùng làm lối đi thường xuyên vào lăng. Cổng bên trái trước đây đã bị hỏng, nay được thay thế bằng cổng mới có kiểu dáng và kết cấu kiến trúc giống như cổng gốc, cũng được làm bằng đá ong và kết dính bằng vật liệu hiện đại. Cổng bên phải vẫn còn giữ được như xưa với cột làm bằng đá xanh, mái làm bằng đá ong. Trên trán cổng có dòng chữ “Hiển linh môn”.

Tiếp đến là sân của nhà Tiền tế, chiều rộng 4,91m; chiều ngang 11,4m, được lát gạch Bát Tràng. Xung quanh sân là hàng gạch xây cao có tính chất bó vỉa, bổ các trụ nhỏ ở góc. Cuối sân là một nếp nhà ba gian hai chái được làm lại trên nền cũ của nhà Tiền tế năm gian trước đây. Toàn bộ tòa Tiền tế được xây dựng với bốn hàng chân cột cùng bộ vì đỡ mái. Nền nhà lát gạch, xung quanh bó vỉa bằng đá xanh. Từ nhà Tiền tế vào đến cửa lăng phải đi qua một khoảng sân hẹp được lát đá xanh. Ở hai bên có hai bể nước hình chữ nhật biến thể, vát ô van hai đầu, được làm từ phiến đá liền khối. Phía trước hai chân cột cổng dẫn vào lăng có hai con chó đá được chạm khắc theo lối tả thực mang phong cách nghệ thuật thời Lê Mạt.

Cổng lăng được tạo dựng bởi các phiến đá lắp ráp lại với nhau. Mái cổng mô phỏng dạng mái đình, chùa với bờ nóc, bờ dải được làm từ những viên đá ong gọt đẽo cẩn thận, cầu kỳ và tỉ mỉ. Trên trán cổng là một tấm đá lớn được tạo ô mang chức năng như một bức đại tự với dòng chữ “Hiển linh từ” cùng các hoa văn trang trí đơn giản nhưng rất đẹp do có những nét chạm khắc mềm mại. Bước qua cổng là đến phần thờ tự.

Theo trục dọc, chính giữa là hương án được làm từ tấm đá nguyên khối hình vuông, có trang trí các hoa văn hình vân mây, sóng nước, rồng cuốn thủy chầu chữ thọ….Tòa thờ nằm ở chính giữa của trục “linh đạo”, nơi tiếp giáp giữa khu thờ và phần mộ. Tòa thờ là kiến trúc bằng đá đồ sộ nhất so với các công trình trong lăng, mái dạng long đình với đường bờ nóc dài hơi cong, hai đầu kìm là hình rồng với tư thế ngoảnh đầu ra hai hướng, đuôi hướng vào nhau. Bốn phía là các đầu đao dạng rồng lá hóa rất đẹp. Phần cột và tường của tòa thờ được lắp ghép bởi ba tấm đá xanh dầy, liền khối. Phía ngoài giật cấp để tạo thành các ô trống không trang trí, tuy vậy vẫn như môt thủ pháp làm mềm đi sự thô cứng của những tấm đá. Phía trong, ở bên trái của tòa thờ là tấm bia ghi lại công lao của Quận công lúc sinh thời đối với làng xóm và quy định việc thờ phụng khi ngài trăm tuổi. Tấm bia này được soạn vào năm 1754, niên hiệu Cảnh Hưng thứ 15. Bên phải là bài thơ ngự bút vua ban gồm tám câu được viết năm Canh Thân. Tường trong của “chính điện” là một đồ án trang trí dạng phù điêu hình đôi Lân chầu vào vòng tròn kép ở chính giữa.

Theo trục ngang, ở hai bên đăng đối nhau là tượng ngựa và quan giám mã. Các bức tượng này được tạo tác tương đối lớn mang phong cách tả thực có nhiều biểu tượng với nét chạm mềm mại, tỉ mỉ, trau chuốt song vẫn thoáng nét mỹ thuật dân gian. Tiếp đến là hai án được làm từ khối đá nguyên tấm, xung quanh có trang trí hình ô trám lồng và các hoa văn kỷ hà. Chân của án được làm theo dạng chân quỳ dạ cá. Ở hai bên là hai nhà bia được làm theo kiểu long đình có mái, đối mặt nhau, bờ nóc song song với trục “linh đạo”. Ở đốc mái phía trước có khắc chữ vạn - biểu tượng của nhà Phật. Nhà bia có bốn cửa hướng ra bốn phía. Các cửa đều trang trí dạng cửa võng với nét chạm khỏe khoắn, chắc chắn. Trên hai cột chính của hai nhà bia có đôi câu đối và hai bức phù điêu khá đẹp mang phong cách nghệ thuật thế kỷ XVIII. Nhà bia bên trái có tấm bia khối hộp chữ nhật, có niên đại Long Đức năm thứ 3 (1734), ghi lại công lao to lớn của Quận công Phạm Đôn Nghị và được nhân dân bầu làm hậu thần, hậu phật cũng như quy định việc cúng giỗ. Tấm bia bên phải ghi lại gia phả dòng họ Phạm và tiểu sử của Quận công Phạm Đôn Nghị. Về cơ bản hai tấm bia này có lối trang trí, kết cấu giống nhau với những hình rồng vân hóa chầu vào giữa, vân mây...

Toàn bộ khu thờ đều được lát đá xanh, tuy kích thước các tấm đá là khác nhau, song tất cả đều tuân theo một quy tắc chung là các tấm đá ở hai bên được xếp theo chiều dọc, còn các tấm đá ở giữa thì được xếp theo chiều ngang. Việc sắp xếp này có mục đích riêng mang ý nghĩa tâm linh và thiêng liêng. Bởi chất liệu đá, từ ngàn xưa, đã được cho là chất liệu đặc biệt thiêng liêng, có khả năng truyền tải và chứa đựng linh khí. Phần mộ là một khu đất tương đối rộng, cao, thoáng. Nằm ở trung tâm của phần mộ là mộ của Quận công Phạm Đôn Nghị, là một phiến đá lớn có phần đáy hình chữ nhật, phần trên có dáng cong hình lợi chậu. Giữa mặt trên của phiến đá được tạo khung với dòng chữ khắc nổi “tướng công mộ”. Bao quanh toàn bộ khu lăng là tường đá ong có mũ với kích thước tương đối cao. Năm mất của Phạm Đôn Nghị cũng không có tư liệu nào ghi rõ ràng, cụ thể, chỉ biết rằng hàng năm, dòng tộc và làng xóm tưởng nhớ đến ngày mất của ông vào ngày 30 tháng 5 âm lịch.

Tin đọc nhiều

Đại hội đại biểu Hội Luật gia quận Long Biên khoá IV, nhiệm kỳ 2024-2029

19:26 26/06/2024

HNP - Ngày 26/6, Hội Luật gia quận Long Biên tổ chức Đại hội đại biểu khóa IV, nhiệm kỳ 2024-2029 với nhiệm vụ đánh giá kết quả hoạt động Hội trong nhiệm kỳ 2018-2024, đề ra phương hướng trọng tâm nhiệm kỳ 2024-2029; đồng thời bầu Ban Chấp hành quận Hội khoá IV, bầu đại biểu dự Đại hội đại biểu Hội Luật gia thành phố Hà Nội lần thứ VIII, nhiệm kỳ 2024-2029.

Triển khai thực hiện Nghị định số 63/2024/NĐ-CP ngày 10/6/2024 của Chính phủ

06:39 26/06/2024

HNP – Phó Chủ tịch UBND Thành phố Hà Minh Hải vừa ký ban hành Công văn số 1928/UBND-KSTTHC ngày 18/6/2024 về việc triển khai thực hiện Nghị định số 63/2024/NĐ-CP ngày 10/6/2024 của Chính phủ.

Xây dựng thành phố Hà Nội tiêu biểu về lối sống, phong cách ứng xử

06:37 26/06/2024

HNP - Phó Chủ tịch UBND Thành phố Vũ Thu Hà đã ký ban hành Kế hoạch số 182/KH-UBND ngày 14/6/2024 về việc tổ chức thực hiện Chỉ thị số 30-CT/TU ngày 19/2/2024 của Ban Thường vụ Thành ủy “Tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy Đảng về xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh đến năm 2025”.

Phê duyệt Phương án vị trí tuyến đường quy hoạch nối từ đê sông Hồng đến khu đô thị Thạch Bàn

21:33 18/06/2024

HNP - Phó Chủ tịch UBND Thành phố Dương Đức Tuấn vừa ký ban hành Quyết định số 2883/QĐ-UBND ngày 03/6/2024 về việc phê duyệt Phương án vị trí tuyến đường quy hoạch nối từ đê sông Hồng đến khu đô thị Thạch Bàn, quận Long Biên, tỷ lệ 1/500.

Nâng cao chất lượng quản lý phát triển xã hội gắn với bảo đảm quyền con người, quyền công dân

21:31 18/06/2024

HNP – Phó Chủ tịch UBND Thành phố Vũ Thu Hà vừa ký ban hành Kế hoạch số 181/KH-UBND ngày 13/6/2024 về việc thực hiện Chương trình hành động số 32-CTr/TU ngày 04/04/2024 của Thành ủy Hà Nội.

Tin cùng chuyên mục
Xem theo ngày
Xem
Di tích Quốc gia đình làng Giẽ Hạ, huyện Phú Xuyên
Di tích Quốc gia đình làng Giẽ Hạ, huyện Phú Xuyên
HNP - Đình Giẽ Hạ thuộc xã Phú Yên, huyện Phú Xuyên, thành phố Hà Nội, là công trình kiến trúc nghệ thuật có quy mô tương đối lớn. Tương truyền khi hưng công xây dựng đình vào thời Lê, năm Chính Hòa thứ 7 (1686), cụ Đặng Đình Tướng là người Thượng Đức Hạ làm quan đã mua gỗ để cúng tiến vật liệu xây dựng cho làng. Sau đó, nhân dân đứng ra xây dựng ngôi đình năm gian hiện còn tồn tại đến nay.
15:54 12/08/2020
Di tích đình, đền Phúc Thụy, huyện Thanh Oai
Di tích đình, đền Phúc Thụy, huyện Thanh Oai
HNP - Đình, đền Phúc Thụy thuộc xã Tân Ước, huyện Thanh Oai, thành phố Hà Nội. Đình, đền Phúc Thụy gọi theo địa danh của làng, còn có tên nôm là đình làng Chảy. Ngôi đình tọa lạc trên ngôi đất cao giữa hai thôn Phúc Lâm và Thượng Thụy cũ. Tương truyền đình Phúc Thụy được khởi công xây dựng vào thời nhà Lê và được trùng tu vào thời nhà Nguyễn.
15:53 12/08/2020
Đình Tri Chỉ, huyện Phú Xuyên
Đình Tri Chỉ, huyện Phú Xuyên
HNP - Đình Tri Chỉ, thuộc xã Tri Trung, huyện Phú Xuyên, TP Hà Nội. Từ khi hình thành đến nay, công trình kiến trúc này vẫn là một thiết chế văn hóa hội tụ, kết tinh và tỏa sáng tinh hoa vật chất và tinh thần của mỗi cộng đồng dân cư, cần được gìn giữ và bảo tồn...
15:02 10/08/2020
Chùa Thượng Cát
Chùa Thượng Cát
HNP - Chùa Thượng Cát, tên chữ là Tăng Phúc Tự, là một ngôi chùa cổ của làng Thượng Cát, nay thuộc phường Thượng Thanh, quận Long Biên, Hà Nội. Theo các cứ liệu lịch sử, chùa do sư Tổ Ma Ha Ca Diếp Ma Đằng Hào Thụy khai sơn xây dựng vào nửa cuối thế kỷ 12 dưới triều vua Lý Cao Tông và sau này được đại trùng tu vào đầu thế kỷ 17 thời Lê Trung Hưng.
16:30 31/07/2020
Đình Gia Thụy
Đình Gia Thụy
HNP - Đình Gia Thụy, tại phường Gia Thụy, quận Long Biên, có từ xa xưa thờ Thành hoàng: 4 anh em tướng của An Dương Vương. Đình được xếp hạng Di tích Quốc gia năm 1991.
16:30 31/07/2020
Di tích Tổ nghề Khảm trai Chuyên Mỹ
Di tích Tổ nghề Khảm trai Chuyên Mỹ
HNP - Đến Chuyên Mỹ (huyện Phú Xuyên, Hà Nội), vào các làng Chuôn Thượng, Chuôn Hạ, Chuôn Ngọ, Chuôn Trung, ta luôn nghe thấy tiếng lách cách đục, tỉa từ những ngôi nhà, những nhà xưởng phát ra; có khi là tiếng máy, tiếng cưa xoèn xoẹt đang cưa, cắt, đục những mảnh trai, ốc, gỗ. Về làng du khách được tham quan di tích đền thờ Tổ nghề khảm Trương Công Thành và nghe sự tích về ông tổ nghề nơi đây.
10:59 22/07/2020
Di tích Lăng đá Phạm Mẫn Trực - Huệ Linh từ
Di tích Lăng đá Phạm Mẫn Trực - Huệ Linh từ
HNP - Lăng đá Phạm Mẫn Trực còn có tên tự là Huệ Linh từ, ở xóm 1, xã Lại Yên, huyện Hoài Đức, thành phố Hà Nội. Lăng đá Phạm Mẫn Trực được xếp hạng Di tích cấp Quốc gia năm 1964.
19:52 17/07/2020
Di tích lịch sử đình làng Châu Mai - huyện Thanh Oai
Di tích lịch sử đình làng Châu Mai - huyện Thanh Oai
HNP - Đình Châu Mai thuộc xã Liên Châu, huyện Thanh Oai, TP Hà Nội, có những giá trị về điêu khắc, kiến trúc, truyền thống qua kết cấu không gian tổng thể một kiến trúc tôn giáo, tín ngưỡng, những thành tựu tiếp thu từ truyền thống của mỹ thuật dân tộc qua tạo tác khung đình cũng như đồ thờ tự. Từ khi khởi dựng đình đến nay, đình Châu Mai đã trở thành một trung tâm sinh hoạt tín ngưỡng của người dân địa phương và khu vực lân cận.
15:13 10/07/2020
Tin khác
Công bố các quyết định về công tác cán bộ tại các sở, ban, ngành Thành phố
Công bố các quyết định về công tác cán bộ tại các sở, ban, ngành Thành phố
HNP - Chiều 24/10, UBND thành phố Hà Nội tổ chức Hội nghị Triển khai Nghị quyết của HĐND Thành phố, Đề án, Quyết định của UBND Thành phố về thành lập Trung tâm Phục vụ Hành chính công Thành phố và Công bố các quyết định về công tác cán bộ tại các sở, ban, ngành Thành phố.
57 phút trước
Triển khai quyết định thành lập Trung tâm Phục vụ Hành chính công Thành phố
Triển khai quyết định thành lập Trung tâm Phục vụ Hành chính công Thành phố
HNP - Chiều 24/10, UBND thành phố Hà Nội tổ chức Hội nghị Triển khai Nghị quyết của HĐND Thành phố, Đề án, Quyết định của UBND Thành phố về thành lập Trung tâm Phục vụ Hành chính công Thành phố và Công bố các quyết định về công tác cán bộ tại các sở, ban, ngành Thành phố.
58 phút trước
Thống nhất nội dung kỳ họp chuyên đề và kỳ họp thường lệ cuối năm 2024 HĐND Thành phố
Thống nhất nội dung kỳ họp chuyên đề và kỳ họp thường lệ cuối năm 2024 HĐND Thành phố
HNP - Chiều 24/10, Thường trực HĐND, UBND, Ủy ban MTTQ Việt Nam thành phố Hà Nội tổ chức Hội nghị thống nhất nội dung kỳ họp chuyên đề (kỳ họp thứ 19) và kỳ họp thường lệ cuối năm 2024 (kỳ họp thứ 20) của HĐND Thành phố khóa XVI, nhiệm kỳ 2021-2026.
59 phút trước
Tăng cường đăng ký tài khoản và cài đặt ứng dụng eTax Mobile
Tăng cường đăng ký tài khoản và cài đặt ứng dụng eTax Mobile
HNP – Phó Chủ tịch UBND Thành phố Hà Minh Hải vừa ký ban hành Công văn số 3501/UBND-KSTTHC ngày 22/10/2024 về việc đăng ký tài khoản và cài đặt eTax Mobile đối với cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, người lao động trên địa bàn Thành phố.
9 giờ trước
Liên hoan Phim Quốc tế Hà Nội lần thứ VII sẽ được tổ chức vào ngày 7/11
Liên hoan Phim Quốc tế Hà Nội lần thứ VII sẽ được tổ chức vào ngày 7/11
HNP - Phó Chủ tịch UBND Thành phố Vũ Thu Hà vừa ký ban hành Kế hoạch số 303/KH-UBND ngày 23/10/2024 về việc tổ chức Liên hoan Phim Quốc tế Hà Nội lần thứ VII (HANIFF VII).
9 giờ trước
Phấn đấu đến năm 2025, trên 1.000 doanh nghiệp hoạt động trong các lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ
Phấn đấu đến năm 2025, trên 1.000 doanh nghiệp hoạt động trong các lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ
HNP – Phó Chủ tịch UBND Thành phố Nguyễn Mạnh Quyền đã ký ban hành Kế hoạch số 301/KH-UBND ngày 21/10/2024 về Chương trình phát triển công nghiệp hỗ trợ thành phố Hà Nội năm 2025.
9 giờ trước
Chuyển hình thức sử dụng đất để thực hiện dự án Xây dựng hạ tầng kỹ thuật Cụm công nghiệp Nam Phúc Thọ - Giai đoạn 1
Chuyển hình thức sử dụng đất để thực hiện dự án Xây dựng hạ tầng kỹ thuật Cụm công nghiệp Nam Phúc Thọ - Giai đoạn 1
HNP – Phó Chủ tịch UBND Thành phố Nguyễn Trọng Đông vừa ký ban hành Quyết định số 5572/QĐ-UBND ngày 23/10/2024 về việc chuyển hình thức sử dụng đất từ hình thức "Nhà nước cho thuê đất trả tiền thuê đất hàng năm" sang "Nhà nước cho thuê đất trả tiền thuê đất một lần cho cả thời gian thuê" để thực hiện dự án Xây dựng hạ tầng kỹ thuật Cụm công nghiệp Nam Phúc Thọ - Giai đoạn 1, huyện Phúc Thọ được UBND Thành phố cho thuê đất tại Quyết định số 3862/QĐ-UBND ngày 25/7/2024.
9 giờ trước
Thủ tục gia hạn sử dụng đất theo Luật Đất đai năm 2024
Thủ tục gia hạn sử dụng đất theo Luật Đất đai năm 2024
HNP – Thực hiện Kế hoạch triển khai thi hành Luật Đất đai năm 2024 ban hành kèm theo Quyết định số 2354/QĐ-UBND ngày 05/5/2024 của UBND Thành phố, Sở Tài nguyên và Môi trường công khai thủ tục gia hạn sử dụng đất.
9 giờ trước
Tiếp xúc cử tri chuyên đề quận Hoàng Mai: Rõ thời hạn, rõ trách nhiệm giải quyết kiến nghị
Tiếp xúc cử tri chuyên đề quận Hoàng Mai: Rõ thời hạn, rõ trách nhiệm giải quyết kiến nghị
HNP - Sáng 24/10, Thường trực HĐND quận Hoàng Mai tổ chức Hội nghị tiếp xúc cử tri chuyên đề "Công tác giải phóng mặt bằng; quản lý quy hoạch và thực hiện quy hoạch sử dụng đất trên địa bàn các phường: Đại Kim, Định Công, Hoàng Liệt, Thịnh Liệt, Vĩnh Hưng quận Hoàng Mai".
10 giờ trước
Hà Nội và Hội đồng Thủ công thế giới hợp tác phát triển làng nghề
Hà Nội và Hội đồng Thủ công thế giới hợp tác phát triển làng nghề
HNP - Chiều 24/10, Phó Chủ tịch UBND Thành phố Nguyễn Mạnh Quyền chủ trì buổi tiếp và làm việc với Đoàn công tác của Hội đồng Thủ công thế giới.
10 giờ trước