Việc phát triển cơ sở hạ tầng, xây dựng các công trình dân sinh trên địa bàn Thủ đô đang diễn ra hết sức sôi động. Với đặc thù công việc, nguy cơ xảy ra tai nạn lao động của công nhân xây dựng là rất cao, đặc biệt đối với những đối tượng thi công xây dựng nhà cao tầng. Bên cạnh nguyên nhân khách quan như điều kiện thi công, đặc thù công việc còn những nguyên nhân chủ quan kể cả từ phía người lao động cũng như của đơn vị sử dụng lao động.
Tai nạn lao động gây ra những hậu quả hết sức nghiêm trọng cả về vật chất, tinh thần và kéo theo nhiều hệ luỵ xã hội. Chính vì vậy việc nghiên cứu về tai nạn lao động trong thi công xây dựng các công trình trên địa bàn thành phố và đưa ra các giải pháp giảm thiểu là vấn đề cần thiết. Đề tài nghiên cứu: “Tai nạn lao động trong thi công xây dựng các công trình trên địa bàn Hà Nội. Thực trạng và giải pháp” do Công ty Cổ phần tư vấn Năm Sao đã tiến hành đáp ứng được tính cấp bách của vấn đề và có tính dự báo để đề phòng tai nạn lao động trong thi công xây dựng.
Mục tiêu của đề tài là phân tích và tìm ra nguyên nhân chủ quan, khách quan gây ra tai nạn cho người lao động và những nhân tố ảnh hưởng đến người thợ xây dựng trong quá trình thi công. Từ đó kiến nghị, đề xuất các giải pháp giảm thiểu tai nạn lao động trong thi công xây dựng trên địa bàn Hà Nội.
Chủ nhiệm đề tài và các cộng sự đã nghiên cứu chiến lược phát triển KH-XH thành phố Hà Nội 2005 - 2010, định hướng đến năm 2020, đặc biệt chú ý đến định hướng phát triển ngành xây dựng và các chính sách của nhà nước liên quan đến an toàn lao động trong xây dựng. Bên cạnh đó đề tài cũng điều tra, khảo sát về tai nạn lao động trong các công ty xây dựng để phát hiện những nguyên nhân chính, hoàn cảnh, không gian, thời gian… gây ra tai nạn. Nghiên cứu và phân tích những ảnh hưởng tâm lý, quy luật sinh học tác động đến người lao động tại các công trình xây dựng.
Theo kết quả nghiên cứu đề tài, tốc độ phát triển xây dựng hiện nay của Hà Nội là 10%, cao nhất cả nước. Các công ty xây dựng phát triển rất nhanh, sử dụng nhiều lao động, cả có tay nghề và lao động tự do nên rất khó kiểm soát, huấn luyện cũng như bảo đảm an toàn lao động. Nhà nước có quan tâm đến vấn đề bảo đảm an toàn lao động trong xây dựng, thể hiện qua nhiều văn bản pháp quy, nhưng còn chưa đi vào thực tế. Hiệu lực của các văn bản mới chỉ có tác dụng ở các đơn vị nhà nước, khu vực tư nhân hầu như bị thả nổi.
Thực tế cho thấy, việc cấp phát, trang bị phương tiện bảo hộ lao động cũng chưa được đơn vị sử dụng lao động chấp hành đầy đủ. Bản thân người lao động cũng chưa có ý thức sử dụng đầy đủ trang bị an toàn lao động, hoặc yêu cầu cấp phát đủ trang bị bảo hiểm khi làm việc.
Đó là lý do của việc tai nạn lao động trong xây dựng của Hà Nội khá cao, đứng thứ hai cả nước sau Tp Hồ Chí Minh. Các vụ tai nạn lao động chủ yếu do ngã cao (55%) và điện giật (24%). Nguyên nhân của các vụ tai nạn chủ yếu do vi phạm quy trình an toàn lao động (46 - 51%), vi phạm pháp luật lao động và chưa được huấn luyện (2,2 - 6,4%), môi trường lao động không an toàn ( 8,8 - 15,5%). Đối tượng dễ bị tai nạn lao động nhất là người lao động ở độ tuổi dưới 40 (85%) và thợ bậc thấp, lao động tự do (82%).
Qua nghiên cứu tham khảo kinh nghiệm và các giải pháp quản lý nhằm giảm thiểu tai nạn lao động tại công ty VINACONEX, đề tài kiến nghị nhiều giải pháp nhằm góp phần giảm thiểu tai nạn lao động trong thi công các công trình xây dựng trên địa bàn thành phố. Các giải pháp đề tài đưa ra tập trung vào kiến nghị hoàn thiện các cơ chế chính sách về thực thi an toàn lao động. Tăng cường quản lý nhà nước, thanh tra kiểm tra và có chế tài bắt buộc bảo đảm đầy đủ các yếu tố về an toàn, bảo hộ lao động đối với các đơn vị xây dựng. Tuyên truyền về an toàn lao động tại nơi công cộng nhắm tới đối tượng lao động tự do. Nâng cao trách nhiệm người sử dụng lao động trong trang bị phương tiên bảo vệ cho người lao động. Cùng với đó là làm rõ trách nhiệm của người lao động trong việc sử dụng phương tiện bảo vệ.
Đề tài cũng thiết kế và kiến nghị ứng dụng một phần mềm trắc nghiệm kiến thức an toàn lao động và dự báo chu kỳ sinh học vào thực tế. Modun trắc nghiệm an toàn lao động của phần mềm cho phép các công ty xây dựng huấn luyện và kiểm tra kiến thức an toàn lao động với nhưng đối tượng tuyển dụng vào làm việc. Modun chu kỳ sinh học dựa trên lý thuyết về chu kỳ sinh học ảnh hướng tới thể lực, trí tuệ và tình cảm của con người để tính toán và dự báo nhưng ngày mà người lao động không đạt tình trạng tốt nhất về thể lực, trí tuệ và tình cảm, giúp người sử dụng lao động tổ chức, bố trí, phân công lao động để giảm thiểu tai nạn. Phần mềm đã được Công ty Than Hà Tu thử nghiệm có hiệu quả.
An toàn lao động nói chung và trong ngành xây dựng nói riêng là một vấn đề không mới. Hướng giải quyết mới của đề tài “Tai nạn lao động trong thi công xây dựng các công trình trên địa bàn Hà Nội. Thực trạng và giải pháp” là hướng vào vấn đề con người.
Những kiến nghị của đề tài nhằm mục đích để người sử dụng lao động cung cấp đầy đủ phương tiện bảo vệ và kiến thức an toàn lao động cho người lao động. Về phía mình, người lao động có ý thức tự bảo vệ mình một cách tự giác, bằng cách trang bị kiến thức về an toàn lao động, yêu cầu cấp phát và sử dụng đầy đủ các phương tiện bảo vệ. Nhà nước giám sát, kiểm tra quá trình này. Những điều đó nhằm phòng tránh và giảm thiểu thấp nhất tai nạn lao động trong ngành xây dựng của Hà Nội nói riêng và các ngành khác của đất nước nói chung.